Imágenes de página
PDF
ePub

1

2a toviste, tuviste; 3a toro, tuvo; 4a to viemos, luvimos; 5a tovistes, tuvisteis; 6a tovieron, tuvieron; fut. e condiz.: terre tendrẻ, terrás tendrás, ecc.; есс.; tenrrie, terrie, tendría, ecc. 218. TRAER. Presente, indic.: trayo, traigo; trayes, traes; traye, trae, ecc.; — cong.: traya, traiga, ecc.; imperf.: traia, traias, ecc.; perfetto: da una base *tras c-ui si derivarono: troje, troxiste, troxo, trujimos, trujstes, troxieron truxeron; e quindi: troxiese, troxiera, troxiere; da una base tragui: trogo, trugo; troguieste; troguioron; da traxi: traxe, traxiste, ecc.; ovvero, secondo la grafia moderna: traje, trajisie, trajo, trajimos, trajisteis, trajeron; fut. e cond.: traere, ecc.; traeria, ecc.

[ocr errors]

*

219. VER. Presente, indic.: veyo veo; vees veis, ves; vee, vei, ve; vemos; vedes, veis; ven; cong. vea, veas, ecc.; imperf.: via, vie, veia; veias, veia, ecc.; perfetto: la vidi, vide, vid, vi; 2a vist, vis, viste; 3a vidi, vido, viỏ; 4a viemos, vimos; 5a vidiestes, viestes, vistes, visleis; 6a vidieron, vioron, viron vieron ; donde: vidiese, veyese e viese; vidiere, veyere e viere; vidiera, veyera e viera; fut. e cond.: verẻ, verás, ecc.; veria, verias, ecc.

220. YACER. Presente, indic.: yago, yazco, yazgo; yaces, ecc.; cong. yega, yaga, yazga;

1 Tener fa le veci di haber in casi che devono essere determinati dalla sintassi.

yazgas, ecc.;

imperf.: yacia, ecc.;- perfetto:

iogui yaci; yaciste; yogo, yació, ecc.; yoguiese e yaciese, ecc.

III. CONIUGAZIONE.

221. ASIR (afferrare).

Presente, indic.: asgo

(apiscor), ases, ase, asimos, asis, asen; asga, asgas, ecc.

cong.:

222. DECIR. Presente, indic.: digo; dizes, dices; dize, diece, dice; dizimos, dizemos, decimos; dizidez, dezides, decis; dicen; - cong.: diga, digas, ecc.; imperat.: di; deside, dizit, decid (ma nei composti: benedice, maldice, contradice, ecc.); perfetto: 1 dixi, dixe, dix, dije; 2a dexiste, dixieste, dissisti, dijiste; 3a dixo, disso, dijo; 4a dixiemos, dexiemos, dijimos ; 5a dexistes, dixistes, dijisteis; 6 dixeron, dijon, dijieron ; e perciò dixiesse, dijese; -iera, era; -iere, -ere; fut. e cond.: la dizrė, dizer-ey, dire; 2a dirás; 3a dira; 4a dizeremos, diremos; 5a dizredes direis; 6a dizrán, dirán; e la dizria, derie, diria; dirias, ecc.; partic.: perf. dicho.

[ocr errors]

223. -DUCIR (aducir, conducir, ecc.). Presente, indic. dugo, -duzgo (anche volg. mod.), -duzco; -duces, duce; -ducimos, -ducis; ducen; - cong.: -duga, -duzga (anche volg.), -duzca; -duzcas ;

-duzca; -dugamos, -duzcamos, ecc.; perfetto: -duxe, -dux, -duje; -dujiste; -dusso, -dujo; -duxiemos, dujimos; -duxiestes, -dujisteis; -duxieron, dussieron, dujeron.

224. ERGUIR (ergere). — Presente, indic.: irgo, yergo; irgues, yergues; irgue, yergue, ecc.; cong.: irga e yerga, ecc.; - perfetto: ergui, erguiste, irguió, ecc.

225. HUIR (fuggire).

Presente, indic.: huyo,

[ocr errors]

huyes, huye, huimos, huis, huyen; cong.: huya, huyas, ecc.; perfetto, forte antico: 2a fuxiste; 3a fuxo, fusso; 6a fuxieron (e quindi : fuxiera, fuxiere); oggi debole: hui, huiste, huyó, ecc.

226. IR. Si alterna con voci del verbo vadere. e di ser. Presente, indic.: 4a imos, 5a ides, id; mod. voy (cfr. soy, estoy), vas, va, vamos, vais, van; cong.: la vaa, vaia, vaya; 2a vayas; 3a vaya; 4a vaymos, vayamos; 5a vayades, bayaes, vayais; 6a vadant, vaiant, vayan (probabilmente sull'analogia di haya, hayas, ecc.); imperf.: iba, ibas, ecc.; fut. e cond.: irẻ, irás, irá, ecc.; iria, irias, ecc.; - negli altri tempi si usano le voci del verbo ser essere, e quindi: fui andai, ecc.

227. OIR (udire).

oyes, oye, ecc.;

[ocr errors]

[ocr errors]

Presente, indic.: oyo, oigo; cong.: oza, ozca, ozga (cfr. conozca), oya, oyas, ecc.; oiga, oigas, oiga, ecc.; imperf.: oia, olas, ecc.; - perfetto: o, oiste, oyo, ecc.; - fut.: oire, oiras, ecc.

228. VENIR.

Presente, indic.: vengo, vienes, viene, venimos, ecc.; cong. venga, vengas, ecc.; - perfetto: vin, vine; veniste, vinisle; veno, vieno, vino; veniemos, viniemos, vinimos ; viniestes, venistes, vinistes, vinisteis; venieron, venioron, vinieron e quindi: viniese, viniere, viniera; fut. e cond.: vendrẻ; vendrás ; venirá, venrd, vendrá; vendrémos, vendredes vendreis, vendrán; e venria, verria, vendria, ecc.

[ocr errors]

VI. GLI INDECLINABILI

229. Per supplire alla caduta della maggior parte delle particelle latine, le lingue romanze ricorsero alla composizione o a perifrasi formate il più delle volte da sostantivi retti da preposizioni. Inoltre esse o amarono di contrassegnare le particelle permaste con un esponente, che è nello spagnuolo (portoghese, provenzale e francese) un s, il quale si aggiunge tanto agli avverbi (e agli aggettivi: ciertas, veras, entonce-s, mientra-s), quanto alle preposizioni (ante-s, sines); oppure fecero retrocedere nei composti l'accento (sp. pára, pėro, sino).

1. AVVERBI.

230. Avverbi senza preposizione che sono puri casi di nomi. Provengono dall' accusativo singolare neutro di aggettivi: alto, baxo, cierto, claro, harto troppo, junto vicino, poco, quedo quietamente, a poco a poco, pronto, recio fortemente, se

« AnteriorContinuar »