tegmina quis capitum raptus de subere cortex,
aerataeque micant peltae, micat aereus ensis.

Et te montosae misere in proelia Nersae,
Ufens, insignem fama et felicibus armis;
horrida praecipue cui gens adsuetaque multo
venatu nemorum, duris Aequicula glaebis.
armati terram exercent; semperque recentis
convectare iuvat praedas et vivere rapto.

745

Quin et Marruvia venit de gente sacerdos, fronde super galeam et felici comptus oliva, Archippi regis missu, fortissimus Umbro, vipereo generi et graviter spirantibus hydris

750

spargere qui somnos cantuque manuque solebat.
mulcebatque iras et morsus arte levabat.

755

sed non Dardaniae medicari cuspidis ictum

TESTIMONIA.

...

742 de gen. nom. p. 75 Haupt. 'raptus cortex' Priscianus 655 Probi inst. II 1, 25 Nonius 199, 30 Servius ecl. VI 63 743 'micat aereus ensis' Servius Aen. I 295 XI 655 744 et te m.' Macrobius Sat. V 15, 15 745 'insignem . . . armis' Servius Aen. XII 641

749 Servius ecl. III 7 750 Macrobius Sat. V 15, 15 752 'fortissimus Umbro' Macrobius Sat. V 15, 8 754 schol. Hor. epod. V 76 756 sq. 'sed ... evaluit' Priscianus 792 Arusianus p. 246 L. Servius Aen. X 545

VARIA LECTIO.

742 Tecmina b1
Q.

AERATAE (sup. m. 2) R AERATEQ. M aeneus Servius I 295: cf. Bentleius ad Hor. serm. II 3, 183 744 MISERAE M NERSAE MPуc¥,. Servii Dresd.: cf. inscr. Osca edita a G. Colucci in bull. arch. Neap. 1858 no. 162 (Philol. XV 572) nirfe b1 NYRSAE R narsae Menag. Nursae Witt., Servii w 745 Uffens Menag. pr. Post fama interp. M 746 Horrid C praecipuae b1

a

adfueta b affueta c 747 DVRI glabif y glebif be 748 recentef c 750 MARRVLA, 、 i. e. MARRVIA R (Magovtov Strabo V p. 241 Dionysius Halic. I 14)

R

r

equicula c

p

ma.rubia (b corr. ex u) c marrubia 4, Macrobii exempl. 751 comtufb

evaluit, neque eum iuvere in volnera cantus
somniferi et Marsis quaesitae montibus herbae.
te nemus Angitiae, vitrea te Fucinus unda,
te liquidi flevere lacus.

Ibat et Hippolyti proles pulcherrima bello,
Virbius, insignem quem mater Aricia misit,
eductum Egeriae lucis umentia circum

litora, pinguis ubi et placabilis ara Dianae.

760

namque ferunt fama Hippolytum, postquam arte novercae 765 occiderit patriasque explerit sanguine poenas

turbatis distractus equis, ad sidera rursus

aetheria et superas caeli venisse sub auras,

Paeoniis revocatum herbis et amore Dianae.

TESTIMONIA.

759 sq. Macrobius Sat. IV 6, 23 Isidorus orig. I 35, 9 Diomedes 440 P. interpolatus 759 Quintilianus IX 3, 34

'angitiae' cf. Marius

Victorinus p. 2465 P. et Ritschelius mon. epigr. tria p. 25
unda' schol. Hor. carm. III 13, 1 IV 2,3
Macrobius Sat. V 15, 15

..

'vitrea

761 'ibat. proles' 'Virbius Hippolyti. . . bello' Macrobius Sat. V 15, 8 762 'insignem . . . misit' Servius Aen. X 172 'quem misit' schol. Lucani VI 74 763 eductum E. 1.' Diomedes 373 765 Probus 10, 24 767 'turbatis d. e.' Nonius 287, 18 768 'superas. . . auras' Probi inst. I 7, 7 769 schol. Hor. carm. IV 7, 25

...

VARIA LECTIO.

757 euadit Arusiani cod.

A.

bc2 UOLNERE M VVLNERE Rc1

γ

A IN

QUAESIETE MONTIB M quaefitae in montibuf b 759 ANGITIAE Pybc, Macrobii exempl. ANGITTE R ANGUETIAE M anguitiae Mentel. pr., X, Isidori Gud. 3 (argitiae eiusdem Gud. 2, argucie Gud. 1, hanc uicia Gud. 4), Quintiliani exempl. uitria bl 761 hippoliti b1 hypoliti c 762 VERBIVS R viribus Peerlkampus conl. IX 583 ARECIA R aracia yl aria c HYMETIA Pc h, mecia ime. tia bymetia Mentel. pr. himecia Menag. pr. Symetia Leid.: cf. IX 584 fumetia m 764 cf. IX 585 Post litora et ubi dist. M hippolitum y hyppolitũ bc

ţi

763 aegeriae b

M

765 NAM2 M

ras. y

luco m

767 Turbatul y1 768 Post aetheria dist. M

I

h

PLAGABILIS

arte nouerce in auras: cf. 557

769 PAEONIS M: cf. Lachmannus Lucr. 280. Fortasse genetivum

Paeonis intellegi voluit poeta: cf. XII 401

herbi' b

tum pater omnipotens, aliquem indignatus ab umbris
mortalem infernis ad lumina surgere vitae,

770

ipse repertorem medicinae talis et artis

fulmine Phoebigenam Stygias detrusit ad undas.
at Trivia Hippolytum secretis alma recondit
sedibus et nymphae Egeriae nemorique relegat,
solus ubi in silvis Italis ignobilis aevom
exigeret versoque ubi nomine Virbius esset.
unde etiam templo Triviae lucisque sacratis
cornipedes arcentur equi, quod litore currum
et iuvenem monstris pavidi effudere marinis.
filius ardentis haut setius aequore campi
exercebat equos curruque in bella ruebat.

775

780

TESTIMONIA,

770 sq. 'pater. . . vitae' Arusianus p. 239 L. 772 sq. 'clamat summus poeta, eos omnes qui inventas vitam excoluere per artes (VI 663) apud inferos esse, ipsumque illum repertorem medicinae talis et artis ad Stygias undas fulmine esse detrusum' Lactantius inst. I 12 'et... relegat' Arusianus p. 258 L.

775

VARIA LECTIO.

770 ompf c

T

ab suprascr. y urbif cl 772 Post talis dist. M

ARMIS M 773 POENIGENAM My2b POENIGINAM R poe.nigenam (erasa g ni f.) c phoenigneam Mentel. pr. 'Poenigenam i. e. matris Poena genitum. Alii Phoebigenam legunt, ut Probus' Servius ftigiaf bic

A

in cm 1 y2 (ad y1) VNDIS P 774 Post Trivia int. M

TUM. M hippolitum b hyppolitũ c recedit cl

U

776 I.BI M

ybc

P AEVVM MRybc

IGNORABILIS (RA eras.) M

777 IXIGERET M

E

HYPPOLI

775 NYMPHA M nimphae

AEVOM (0 corr. in V)

VIRIBVS P VIRBIVS (B fort.

de

corr. ex D, I seq. in ras.) R uerbius y1: cf. 762 779 Corniper c quod litora circum Heu! iuvenem m. p. e. m. Marklandus ad Statii silv. I 2, 45 III 3, 25 quod litora circum Attoniti monstris iuvenem traxere marinis vel per litora curru Quod iuvenem monstris pavidi effudere m. Peerlkampus 780 montrif b pauide 71 EFFUNDERE Mcl (y1 non liquet) haud bc fentiuf (n m. ant., m. 1 (haud setius: non segnius patre' Servius)

781 HAVT P aud y2 non liq.) 72 segnius 782 reebat c

Ipse inter primos praestanti corpore Turnus
vertitur arma tenens et toto vertice supra est.
cui triplici crinita iuba galea alta Chimaeram
sustinet, Aetnaeos efflantem faucibus ignis:
tam magis illa fremens et tristibus effera flammis,

785

quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae.
at levem clipeum sublatis cornibus lo

auro insignibat, iam saetis obsita, iam bos
(argumentum ingens), et custos virginis Argus

790

caelataque amnem fundens pater Inachus urna.
insequitur nimbus peditum clipeataque totis
agmina densentur campis, Argivaque pubes
Auruncaeque manus, Rutuli veteresque Sicani
et Sacranae acies et picti scuta Labici;

795

TESTIMONIA.

785 sq. Macrobius Sat. V 13, 36 'galea ignis' Servius Aen. X 208 787 sq. Quintilianus IX 3, 15 Pompeius 138 L. 787 'tam.. fremens' Probi inst. I 9, 8

6, 19

789 Servius Aen. V 306

791 'argumentum i.' Quintilianus V 10, 10 schol. Lucani VIII 869 'et Argus' schol. Lucani IX 663 792 Macrobius Sat. VI

794-800 'agmina . . . praesidet' Macrobius Sat. V 15, 19 795 'Siculi veteresque S.' Servius Aen. I 2 vius Aen. IV 509

796

'picti s. L.' Ser

VARIA LECTIO.

A

783 PRESTANTI M 784 Post vertitur int. M IVBA (B in ras.) R CHIMAERAM (AE in ras.) R

RAM MPyb

in ras.) b

facib; c IGNES PRybc

785 crynita y chymera c CHIME

efflantem (f pr.

Fortius hic interpunxi, ut

787 IAM M 789 AD PRY1

tremens Quin

clypeu c

LAM MI

IAM. M

anne c

illa v. 787 ad Chimaeram referri possit. liliani exempl. 788 CRVDENSCVNT P sub latis Peerlkampus 790 insignibat] INSIGNITAM R SETIS Rc f&if (l pr. m. 2) y OBSTITA R TAM R 791 ARCUS M 792 CAELATAM M aerata Peerlkampus INACHUS M ina.chuf y 793 nymbuf yc clippeatatq: b1 fantur 72% densentur: denseo denses dicimus, aliter non' Servius : cf. ge. I 248. 419 795 RUTULI. M rutilib Siculi Servius Aen. I 2 796 stant Macrobius: cf. II 333 facrae (e m. 2 in ras.) y

arg.iua b

V

794 den

farranae, faranae, faturnae % gaurinae Thuan. Gauranae Macrobius.

qui saltus, Tiberine, tuos sacrumque Numici
litus arant Rutulosque exercent vomere colles
Circaeumque iugum, quis Iuppiter Anxurus arvis
praesidet et viridi gaudens Feronia luco;

qua Saturae iacet atra palus gelidusque per imas
quaerit iter vallis atque in mare conditur Ufens.
Hos super advenit Volsca de gente Camilla
agmen agens equitum et florentis aere catervas,
bellatrix, non illa colo calathisve Minervae
femineas adsueta manus, set proelia virgo
dura pati cursuque pedum praevertere ventos.
illa vel intactae segetis per summa volaret
gramina nec teneras cursu laesisset aristas,

TESTIMONIA.

800

805

'Iuppiter schol. Hor. Camilla' 807 'cursu

799 sq. 'quis praesidet' Arusianus p. 252 L. praesidet schol. Hor. serm. I 5, 26 800 viridi . . . luco' serm. I 5, 24 801 sq. Probus 50, 5 K. 803 Volsca Servius Aen. IX 505 805 calathisve M.' Diomedes 428 ... ventos' schol. Lucani VIII 30

'praevertere v.' Priscianus 803 808 'illa v. i. s.' Probi inst. I 6, 2 808-811 Seneca epist. 85, 4 Macrobius Sat. V 8, 4 Diomedes 457 P. 808 sq. Quintilianus VIII 6, 69 Servius Aen. XI 719

VARIA LECTIO.

y v

Sacranae testatur Servius: cf. Festus 321 M. 797 tyberine c 798 erant 71 durosque Peerlkampus exercent b uomore cl 799 CIRCEUM M iupiter be ANXURUS M AVXYRVS R anxyrus Voss. duo, Menag. alt., Rottend. sec., Moret. pr., Arusianus. anxirus Franc. Parrh. ANXVRIS Pyl, Macrobius, schol. Hor. anx.rif 72 anxirif (i post. in ras.) b anxirif c anxur et Scheff. 'Anxyrus (Anxirus Lips. Par. Anxiris Regin.) dicebatur quasi avεv ¿voas' Servius: cf. Martialis V 1, 6 codd. 801 QVAS R SATVRAE libri cum Probo, ut Silius VIII 382 'Saturae....secundum hanc lectionem re vera Saturam paludem intelligimus. sed alii asturae(sic Regin. Lips. stare Paris. siturae Leid. V) legunt; quod si est, paludem pro flumine posuit. nam haud longe a Terracina oppidum est Astura (eustura Paris.) et eius cognominis fluvius Servius 802 i. ter b VALLES MPybic ADQVE R immare y 803

VOLSCA (0 in ras.) R uolca y VVLSCA Pc uolscan b1 calatif c 806 affuaeta c, (Î pr. in ras.) b fet cl 809 cursu teneras Seneca

SEGETES M