Ecce autem Inachiis sese referebat ab Argis
saeva Iovis coniunx aurasque invecta tenebat,
et laetum Aenean classemque ex aethere longe
Dardaniam Siculo prospexit ab usque Pachyno.
moliri iam tecta videt, iam fidere terrae,
deseruisse rates: stetit acri fixa dolore.

tum quassans caput haec effundit pectore dicta :
'heu stirpem invisam et fatis contraria nostris
fata Phrygum! num Sigeis occumbere campis,
num capti potuere capi? num incensa cremavit

290

295

TESTIMONIA.

XII 581 288 sq. 'laetum Aenean Siculo ... Pachyno' Servius Aen. I 35 'prospexit longe venientem' Priscianus 1175 non addito libro: cf. XI 909 XII 595 289 Philargyrus ge. IV 293 'Siculo ... Pachyno' Donatus ad Ter. eun. III 2, 18 Probi ars minor 736 Cledonius 1926 P. Servius Aen. VI 385 XI 262 290 Priscianus 1185 'iam fidere t.' Arusianus 230 L. 291 sq. 'stetit . . . dicta' Donatus ad Ter. adelph. I 1, 54 292 tunc quassans c.' Servius Aen. I 127 XII 894 Phrygum' Macrobius Sat. IV 2, 2 Nonius 226, 28. 293 'heu st. i.' Charisius 85 Cledonius 1895 Claudius Sacerdos I 81 Emporius rhet. p. 305 C. 294-298 'num quievi' Macampis' Emporius rhet. 305 C. 295 'num... capi'

293 sq. 'heu

303, 32. 455, 26 Consentius 2026

...

Servius Aen. I 626 III 94 XII 208
crobius Sat. IV 2, 4 294 'num
295 sq. 'num . . . viros' Macrobius Sat. VI 1, 60

schol. Lucani VI 198

...

VARIA LECTIO.

286 Haecce c

h

INANCHIIS (II in ras.). F INACCHIS R inaciif y

n

NE

. ab argif y 288 aeneam c

287 coniux b coniux c

TEBAT

h

cla.fe cl

etere b

LONGE

referebat (t m. 2) y (sup. m. rec.) R FRybc: cf. XI 909 LONGO M, probavit post Heinsium M. Hauplius Halieut. p. XXVII (sed longe in ed. Lips.) 289 Italiam longe prospexit Philargyrus: cf. VI 357 SICVLO (SICVL in ras.) R ADVSQVE R 'abusque et adusque praepositive dicimus' Servius, sed hic abusque se legere significat ad XI 262 PAHYNO R pachino ybc 290 iam fidere terrae per dativum iungendum, aliter non procedit' Servius. terrac Arusianus quoque testatur, sed terra Priscianus. 292 Tunc 7, Servii Aen. I 128 et XII 894 exempl. hanc vocem Donatus: cf. Aen. V 723 293 STIRPE (lin. sup. m. rec.) F votis Schraderus 'fatis, voluntatibus' Servius. fatis testatur Nonius 303. 455. Indignabundam et dedignabundam Iunonem loqui tenendum est. 294 SIGAEIS Myc 295 NUNC CAPTI M, Mentel. pr. non capti Menag. pr., X. Scriptum erat nun capti: cf. Corssen de pronuntiatione linguae La

Troia viros? medias acies mediosque per ignis
invenere viam. at, credo, mea numina tandem
fessa iacent odiis aut exsaturata quievi,
quin etiam patria excussos infesta per undas
ausa sequi et profugis toto me opponere ponto!
absumptae in Teucros vires caelique marisque.
quid Syrtes aut Scylla mihi, quid vasta Charybdis
profuit? optato conduntur Thybridis alveo,
securi pelagi atque mei. Mars perdere gentem
immanem Lapithum valuit, concessit in iras
ipse deum antiquam genitor Calydona Dianae,

300

305

TESTIMONIA.

298 'odiis ..

297 sq. 'at. iacent' schol. Lucani IX 890 quievi' Charisius 82 anon. de orthogr. 2801 P. Arusianus p. 261 L. 299-303 'per undas ... profuit' Macrobius Sat. IV 2, 5

...

299 'quin

excussos' Arusianus 228 L. Claudius Sacerdos I 74 301 Servius Aen. I 280 'absumptae in T.' Servius Aen. I 304 302 'quid vasta Ch. profuit' Emporius rhet. 305 C. 303 Iuno ipsa conqueritur non magis quod Aeneam contigisset contra suum velle in Italiam pervenire quam quod optato potiretur Tibridis alveo' Macrobius Sat. III 1, 4 'optato alveo' Nonius 250, 2 304-307 Macrobius Sat. IV 5, 6 'Mars merentem' Priscianus 1081 interpolatus 304 sq. 'Mars valuit' Macrobius Sat. IV 2, 6. 5, 6 Servius ge. II 455 Aen. I 39 XII 804 304 'securi mei' Arusianus 263 L. Probi inst. I 6, 1 schol. Lucani VI 730 Servius Aen. I 350 305 sq. 'concessit Dianae' Nonius 296, 26

...

...

VARIA LECTIO.

tinae 1 107

T

non incenfa c

296 media b

IGNIS F IGNES MRybc

aut (t m. rec.

corr. in d) b Faud y2

297 AÐ M 298 ICENTR

haut Charisii Neap. (aut exc. Paris.) HAUD Mc

f

odii saturata anon.

de orthogr. exaturata b quieuit Charisii cod., anon. de orthogr. 299 quaene Peerlkampus, sed hoc ipsum quin est: cf. VIII 485. quin etiam confirmat Claudius Sacerdos infeftaf cl 300 obponere y exponere x 301 Abfumte c fol. LXIII 302 SYRTIS Rc

302-322. 323-329 F CARYBDIS MR caripdif MEI' M mei sup. b

CAELIS M
aufcylla c
304 PELAGI. M

lapitub laphytum c

306 ANTI

quod scelus aut Lapithis tantum aut Calydone merente?

310

ast ego magna Iovis coniunx, nil linquere inausum
quae potui infelix, quae memet in omnia verti,
vincor ab Aenea. quod si mea numina non sunt
magna satis, dubitem haut equidem inplorare quod usquam est:
flectere si nequeo superos, Acheronta movebo.
non dabitur regnis (esto) prohibere Latinis,
atque immota manet fatis Lavinia coniunx:
at trahere atque moras tantis licet addere rebus,

315

TESTIMONIA.

2, 6

307 Priscianus. 1081

308 'ast.

coniunx' Macrobius Sat. IV

309 sq. quae potui Aenea' Servius Aen. V 791 309 quae p. i.' Servius Aen. I 330 II 772 ecl. V 65 'infelix ... verti' Macrobius Sat. IV 2, 6 310 'vincor ab A.' Macrobius Sat. IV 2, 6 Augustinus de civ. dei X 21 Servius Aen. I 37. 38 312-317 Macrobius Sat. IV 2, 7 (om. 314) 312 Servius Aen. I 42 313 sq. Servius Aen. VIII 40 313 Donatus ad Ter. eun. III 1, 5 Emporius rhet. 305 C. 314 sq. Servius Aen. VIII 398

VARIA LECTIO.

L

A

307 quo scelere Peerlkampus quod scelus confirmat Servius LAPITHIS FRY, Macrobius laphitif c laphitif 6 CAPITHIS M

M

A

ne

ΝΑ

CALYDONE R, Macrobius CALYDONE M calydo c CALYDO (sup. m. 2) F calydona y calidona b MERENTE R72, Macrobius MERENTE F merente. c2 MERENES M merentein 71bc1 'quod scelus aut Lapithis tantum aut Calydone merente? haec est vera lectio: sic et sensus procedit, ut uterque ablativus sit. nam si Calydona leges, vitium erit nec sensus procedet' Servius. Lapithis... Calydona merentem testatur Priscianus, addens tamen 'sed melius hic quoque in quibusdam invenitur Lapithis... Calydone merente vel Lapithas . Calydona merentem.' Credo ipsum poetam has duas scripturas in schedas coniecisse 308 MAGNO M NIHIL F NIHI M NIHIL R

LINQRE F

309 quod Menag. pr. quae legit Servius POTVIT R

UERTIM F

A

SIMEMEA R

311 HAUD

m. 2) c

312

310 UINCAR M ENEA (corr. m. 2) R

FMybc
OACHERONTA F 313 eftoregnif cm, Medic. Pierii

IMPLORARE M QOD M ufquam

PROHIBERE

(H in ras., B corr. ex D) F: providere fuit 314 om. Macrobius INMOTA F fatuf cl LAVINIA CONIVNX (VI et IACONIVN in ras.) R

315 AD R

re

autque y moram Servii Aen. VIII 398 ex. adde ช

at licet amborum populos excindere regum.

hac gener atque socer coeant mercede suorum:
sanguine Troiano et Rutulo dotabere, virgo,

et Bellona manet te pronuba. nec face tantum
Cisseis praegnas ignis enixa iugalis;

320

quin idem Veneri partus suus et Paris alter

funestaeque iterum recidiva in Pergama taedae.'

Haec ubi diçta dedit, terras horrenda petivit : luctificam Allecto dirarum ab sede dearum

325

infernisque ciet tenebris, cui tristia bella
iraeque insidiaeque et crimina noxia cordi.
odit et ipse pater Pluton, odere sorores
Tartareae monstrum: tot sese vertit in ora,
tam saevae facies, tot pullulat atra colubris.
quam Iuno his acuit verbis ac talia fatur;

330

TESTIMONIA.

....

318 Macrobius Sat. IV 2, 8 319 sq. nec... iugales' Macrobius Sat. IV 2, 8 319 'et pronuba' schol. Lucani VIII 90 Servius Aen. IV 59 320 'ignes e. i.' Arusianus p. 228 L. 321 Nonius 217, 25 322 schol. Hor. carm. I 15, 16 324 Charisius 47 P. Probi inst. I 4, 21 Charisius 93 326 Nonius 438, 22 Veron. 97, 9 K. 'odit... Pluton' Servius Aen. III 89 ... verbis' Servius Aen. V1I 406

'luctificam A.' 327 cf. schol. 330 'quam

a

enixe b

319 bellu.. b1 bello.. b2

320 PRAEGNAS. M PRAEGNAS F pregnanf bc ignef b 321 SUUS. M 322 REGIDIUA (G corr. in C) M

IUGALES M

SORO
DEARUM

SORORVM Rbm forum c: cf. 327. 454

A

326 INSIDIE (corr. m. 2) F insi327 ODEDERE M 328 TARTHAREAE

A

R TARTAREAE- M MONSTRUM M 329 SAEUE M pululat y

L

POLLVLAT FR PAVLVLAT V ORAR COLOBRIS RV 330 DICTIS Ry

'hunc mihi da proprium, virgo sata Nocte, laborem,
hanc operam, ne noster honos infractave cedat
fama loco neu conubiis ambire Latinum
Aeneadae possint Italosve obsidere finis.

tu potes unanimos armare in proelia fratres
atque odiis versare domos, tu verbera tectis
funereasque inferre faces, tibi nomina mille,
mille nocendi artes. fecundum concute pectus,
dissice compositam pacem, sere crimina belli:
arma velit poscatque simul rapiatque iuventus.'

Exim Gorgoneis Allecto infecta venenis
principio Latium et Laurentis tecta tyranni
celsa petit tacitumque obsedit limen Amatae,

335

340

TESTIMONIA.

...

...

'hunc .

331

331 sq. 'hunc operam' Donatus ad Ter. adelph. II 3, 8 Nonius 361, 22 Probi inst. I 2, 1 Servius Aen. VI 250 proprium' schol. Veron. 97, 11 K. 333 sq. 'nec possint' Nonius 242, 10 333 'neu Latinum' Servius Aen. IV 283 335 Marcianus Capella V 495 337 sq. cf. schol. Veron. 97, 19 K. 'cui nomina artes' Nonius 354, 15 337 'tibi n. m.' schol. Hor. carm. II 13, 34 339 'sere c. b.' Servius Aen. VII 551 340 arma... simul' Servius Aen. VIII 5 341 Priscianus 985. 1008 Aldhelmus de re gr. et metr. in A. Mai auct. class. V 574 Servius Aen. I 689 cf. schol. Veron. 97, 24 K 343 tacitumque o. 1. A.' Servius Aen. I 502 II 255 IV 364 'tacitum obsedit 1. A.' schol. Lucani VIII 171 'tacitumque o. 1.' schol. Lucani. IX 355

334 AENEADE M

V nec Nonius: fortasse fuerunt qui ne repeterent.
POSSINT (I corr. in E) M possunt Nonii Bern. ve] q: b FINES
MRbc 335 UNAANIMOS M unamef b 337 FVNEREAS INFERRE Vm
tibi] cui Nonius 339-351 Veron. fol. 212a. 339 DISSICE Ryby

S

Difficae c DISICE M DISIICE ut vid., suprascripta fortasse S, V

RE

fimul

SE R 340 UELIT M VELINT ut vid. V que rapiat (foramine membranae orta lacuna) y 341 EXIN RVy2bc, Priscianus, Aldhelmus GorgonEIS V infacta y1 insecta Aldhelmus 342 PRINcipio latium et V

medullis Menag. pr. 343 obfidit

LATIUM. M

tiranni c

yl obfidet bl

amatat yl