ab Iove principium generis, Iove Dardana pubes

gaudet avo, réx, ipse Iovis de gente suprema,

220

Troius Aeneas, tua nos ad limena misit.
quanta per Idaeos saevis effusa Mycenis
tempestas ierit campos, quibus actus uterque
Europae atque Asiae fatis concurrerit orbis,
audiit et siquem tellus extrema refuso
summovet oceano et siquem extenta plagarum
quattuor in medio dirimit plaga Solis iniqui.
diluvio ex illo tot vasta per aequora vecti
dis sedem exiguam patriis litusque rogamus
innocuum et cunctis undamque auramque patentem.
non erimus regno indecores, nec vestra feretur

225

230

TESTIMONIA.

219 Servius Aen. IV 138 'ab... generis' Servius Aen. III 105 220 'rex. suprema' schol. Hor. carm. I 21, 3

...

misit' Donatus ad Ter. adelph. II 1, 42

225-227 Priscianus 892

220 sq. 'rex 222-227 Probus 42,

7 K. 222 sq. 'quanta campos' Servius Aen. XI 422 'saevis ierit' Servius Aen. I 566 223-226 'quibus Oceanus' schol. Hor. carm. II 1, 31 226 'et plagarum' Probi inst. I 17, 4 schol. Lucani I 531 227 'in medio... iniqui' Nonius 378, 2 'plaga s. i.' schol. Hor. carm. I 22, 20 'diluvio ex illo' Nonius 203, 27 Servius Aen. I 566 r. i.' Nonius 325, 26. 383, 6 Servius Aen. I 540 Servius Aen. X 302

228 229 sq. 'litusque 'litus innocuum'

231 'non . . . indecores' Alcimus Avitus epist. 51

VARIA LECTIO.

C

219 PRINIPIVM P

220 GAVDEAT P IFSE M

fúpraema b

221 TROIIVS F LIMENA M1 LIMINA F2M2PRybc LUMINA ut vid.

S

F1, Zulich. MITTIT F 222 IDEOS Rc AEUIS (sup. m. 2) F emissa Servii Aen. XI 422 exempl., sed effusa testatur idem Aen. I 566

E

mycenif (y m. 2) y micenif c 224 EUROPAS M europa. y Europa

b1 ADQVE FR

occurrerit schol. Hor. U

re

CONCURRERET R concurrit b CONCVRRITVR Pyl

MOBET M QVAM R

di

6

227 QUATTUR (sup. m. 2) F Quatuor c

meo c 228 diluvio ex illo . . . alii hic distinguunt et mutant sensum, ut sit: quos dirimit plaga solis ardentis ex quo mundus est constitutus, hoc est ex quo chaos esse desiit post illud diluvium' Servius

fama levis tantique abolescet gratia facti,
nec Troiam Ausonios gremio excepisse pigebit.
fata per Aeneae iuro dextramque potentem
sive fide seu quis bello est expertus et armis :
multi nos populi, multae (ne temne, quod ultro
praeferimus manibus vittas ac verba precantia)
et petiere sibi et voluere adiungere gentes;
sed nos fata deum vestras exquirere terras
imperiis egere suis. hinc Dardanus ortus;
huc repetit iussisque ingentibus urguet Apollo

Tyrrhenum ad Thybrim et fontis vada sacra Numici.

dat tibi praeterea fortunae parva prioris

235

240

TESTIMONIA.

235 schol. Veron. 96, 29 K. 237 praeferimus m. v.' Servius Aen. VII 418 238 schol. Gron. Cic. 438 Or. 239 sq. 'sed... suis' Servius Aen. XI 325 240 sq. hinc . . . repetit' Servius Aen. IV 159 VIII 13 243 sq. Claudius Sacerdos I 131

VARIA LECTIO.

232 tan. tiq: b TANTIVE Rc

OLESCERET Fabolefcit c1%

I

S

ABOLECET (corr. m. ant.) R_ABfacti: cf. Lachmannus Lucr. 64

233 PIGEBAT M pigebat ad v. 207 relatum placuit Heinsio 234 VIRO P

235 FIDES. P fide. b exptir c

QUE

et in ras. b 237 PRAEFEREMVS P AC (corr. m. sat ant.) F ET R UERBAPRAECANTIA (A sec. eras.) M uerba pcantia 62 VERBA PRAECANTIA (signa ===m.eadem qua supra) F precantia uerba m VERBA PRECANTV R, ut Statius silv. I 4, 46 uerba pcantu (ũ m. 2 in ras.) c uerba pcanti. b1 uerba precantis Bigot. cf. Lachmannus ad Lucr. II 719 238 ATIUNGERE (T corr. in D) M GENTIS M 239 fata sup. b uraf b

aliena videntur Heynio ingentibus Menag. pr.

h

n

240-242 hinc ... Numici hic b 241 HVNC R huc repetit Servius

Thyrrenum (h pr. m. 2 add.) b
263. 264-273 F fol. LXI
dat pius Aeneas Peerlkampus.

poetam ante hunc versum.

AT P ET R

hunc repeti iussis

urget yb

242

243 Dure omitti subiectum monuit Heynius. Equidem puto additurum quaedam fuisse

et veteris Fauni volvit sub pectore sortem,
hunc illum fatis externa ab sede profectum

255

portendi generum paribusque in regna vocari
auspiciis, huic progeniem virtute futuram

egregiam et totum quae viribus occupet orbem.

TESTIMONIA.

244 reliquias... receptas' Donatus ad Ter. Phorm. I 1, 12 Servius ecl. II 40 246 sq. ‘hoc... populis' Priscianus 1212 246 'hoc. erat' Servius Aen. I 653 247 sceptrumque s. t.' Nonius 397, 19 249 sq. 'Latinus, quia miratur, defixa obtutu tenet ora' Macrobius Sat. IV 1, 5 256 'portendi g.' Servius Aen. III 184

VARIA LECTIO.

244 MUNERA (A m. ant. 245 AURAS M a.raf b

S

dar& c CEPTRVM F

iectare possit' Heynius.

246 om., in mg. m. 2 add. b

247 dare

Assaracique tiaras 'paulo calidior quis consacerque tiaras testantur Nonius et Servius

tyaraf c 248-273 Veron. fol. 252 248 ueftif cl 250 OBTVTV

PRybe 0.TVTV V INMOBILIS Py

corr. ex V) F 252 NEC m. 2 sup. R 253 QVANtum V conibio c

pr.

IT

bi

immolif c 251 INTENTOS (0

n

priameia tantum V

h

mou& c THAlamoque moraTVR V talamo b

254 VOLVENS (corr. m. eadem qua VI 591) F volvit Fauni Moret.

DE

SE (corr. m. 2) F

REGNA (N m. 2 corr. ex l) F VOCARE M
PROGENIEM (I corr. ex T ut vid.)

F proieniem b 258 et om. c (corr. m. eadem qua 254) F

V

TOTVM (0 corr. ex V) F

le QVI

tandem laetus ait: 'di nostra incepta secundent

auguriumque suum! dabitur, Troiane, quod optas;
munera nec sperno. non vobis rege Latino
divitis uber agri Troiaeve opulentia derit.
ipse modo Aeneas, nostri si tanta cupidost,
si iungi hospitio properat sociusque vocari,
adveniat voltus neve exhorrescat amicos:
pars mihi pacis erit dextram tetigisse tyranni.
vos contra regi mea nunc mandata referte.
est mihi nata, viro gentis quam iungere nostrae
non patrio ex adyto sortes, non plurima caelo

260

265

TESTIMONIA.

'non

259 'di ... secundent' Nonius 169, 27

...

เ

260 auguriumque s. 261 sq.

Probi inst. I 6, 7 'augurium' schol. Veron. 96, 23 K. derit' Priscianus 646. 674. 1122. 261 munera nec sp.' schol. Hor. I 1, 21 Lucani V 348 Servius ecl. III 74 ge. I 83 III 56 Aen. I 77. 387 VII 9 VIII 299 X 907 Latino schol. Hor. serm.

'non

...

II 2, 54 263-265 'ipse . . . adveniat' Servius Aen. XII 581, item, sed om. 264 Pompeius 242 L. 263 sq. 'nostri vocari' schol. Veron. 100, 14 K. 263 Priscianus de XII vers. Aen. 172 266 Nonius 370, 30 Isidorus orig. IX 3, 19 Augustinus de civ. dei V 19 schol. Lucani IX 134 Hor, carm. III 17, 9 Servius Aen. IV 320 cf. schol. Veron. 96, 25 K. 268 Claudius Sacerdos I 135 Priscianus 1120 'est mihi nata domi' schol. Lucani VII 662 269 schol. Veron. 97, 4 K.

VARIA LECTIO.

259 victus Menag.

DE R. dii bc

vestra X

262 uber V TROIAEVE

260 aufpicium

DERIT FPV, Prisciani 646 Amien.

Menag. pr. 261 MVNEra nec sperno V
FMPIRVC TROIAEQVE Payb

et Halb., 674 Faris. R et Amien., 1122 Paris. R et Monac. m. 2 (aderit m. 1 defit 1122 Lugd. m. 2 in ras., et suprascr. uel deerit Karolir.)

E

DERIT M DEERIT Rbc 263 ipse tanta V nrif bl
CVPIDO EST FMPRybc cupido (om. est) schol. Veron.
VE FRV bc, schol. Veron.

SociVS V

CVPIDOST V

264 si 265 adveniat voltus V

EXORRESCAT (corr. m. 2) F

M

DEXTRA (corr. m.

267 vos nunc V

gentis Menag. pr. QVA R

SORTIS M non om. с

268 est

eGi

2) F

dete

RIUI (corr. m. rec.) F

iungere V

nostrae quam i. adito ybe

monstra sinunt: generos externis adfore ab oris,
hoc Latio restare canunt, qui sanguine nostrum
nomen in astra ferant. hunc illum poscere fata
et reor et, siquid veri mens augurat, opto.'
haec effatus equos numero pater eligit omni
(stabant ter centum nitidi in praesepibus altis):
omnibus extemplo Teucris iubet ordine ducit
instratos ostro alipedes pictisque tapetis

270

275

(aurea pectoribus demissa monilia pendent,

tecti auro fulvom mandunt sub dentibus aurum),
absenti Aeneae currum geminosque iugalis

280

semine ab aetherio, spirantis naribus ignem,

illorum de gente, patri quos daedala Circe
supposita de matre nothos furata creavit.
talibus Aeneadae donis dictisque Latini
sublimes in equis redeunt pacemque reportant.

TESTIMONIA.

...

271 'hoc canunt Latio' schol. Veron. 97, 7 K. opto' Nonius 469, 12

285

272 sq. 'hunc 273 'et si opto' Cledonius 1916 P. 'si... opto' Priscianus 791 Nonius 358, 9 275 Servius Aen. VIII 662 XII 92. 543 277-279 Seneca epist. 87, 8 277 Charisius 45 P. 'instratos alipedes p. t.' de orthogr. 2803 P. 'pictisque t.' Probus de nom. 19 p. 218 Endl. 278 Servius Aen. IV 138 279 fulvum aurum Gellius II 26, 11 282 sq. 'quos ... creavit' schol. Hor. serm. I 6, 77 282 'daedala Circe' Macrobius Sat. VI 4, 20 Paulus Festi 68 Servius ge. IV 179 283 Macrobius Sat. VI 6, 2 Cledonius 1886 P 285 Servius Aen.

VARIA LECTIO.

270 MOnstra

271 NOSTrum V

Menag. pr.

adfore V

externi b 271 sq. cf. 98 sq. 272 FERant hunc illuM POSCERE fata V ferent 273 QVIT FMR au.gurat y 274-280. 281-301

ex

F fol. LXII 274 EQVOS (E m. 2 add,) R numéro C
276 extimplo b 277-645 desunt in P

275 STABAT M

277 ALIIPEDES M 279 tecti] freni Peerlkampus

EN

280 ABSTI (sup. m. 2) F ABSENTIA R

h

i

elegit cl

FVLVVM FMRybc

FRyb 281 eterio b a&hero c fpirantib: c1 FLAGRATIS F, fortasse praeferendum: cf. ge. Il 140 282 patre c1 patrum Peerikampus CIRCAE F CIRCAE Mc 283 Subposita yb

284 AENEADES R

LATINIS R

h

ta

notof yb fura c 285 aequif y