sobre que se disolviese el matrimonio entre D. Alonso IX. Rey de Leon y Doña Berenguela, hija de D. Alonso VIII. por hallarse unidos en grado prohibido. Están dirigidas á los Prelados siguientes: Zamorensi Episcopo. LXXXVI. Dilecto filio fratri Rainerio. Ibid. Fratri Rainerio. LXXXVIII. Fratri Rainerio. Ibid. Compostelano Archiepiscopo & universis Episcopis in Regno Legionensi constitutis. Ibid. XI. Innocentii III. epistole. Son sobre la guerra que emprehendian D. Alonso y su hijo D. Fernando contra los Sarracenos :y están escritas á los Prelados siguientes: Archiepiscopis & Episcopis per Hispa

niam constitutis. XCIII.

Archiepiscopo Toletano, & Tirasonensi, Colimbriensi, & Zamorensi Episcopis. Ibid.

Aldefonso illustri Regi Castellæ. XCIV. Ferdinando primogenito illustris Regis Alfonsi illustri Regis Castella. Ibid. Illustri Regi Castella. Ibid. Senonensi Archiepiscopo & suffraganeis ejus. XCV.

Toletano & Compostellano Archiepiscopis. XCVI. Supplicatio generalis. Ibid.

XII. Alfonsi Castella & Toleti Regis epistola ad dominum Papam. Le da cuenta de la victoria conseguida de los Sarracenos en las Navas de Tolosa. XCVIII.

Innocentii III. responsio ad illustrem Regem Castellæ. CII.

Fratris Arnaldi Narbonensis Archiepiscopi epistola ad Abbatem & capitulum generale Ordinis Cisterc. Es sobre el mismo asunto. CIII. XIII. Historia de la gran batalla de las Navas de Tolosa que venció el noble Rey D. Alonso á los Moros, escrita por el Arzobispo de Toledo Don Rodrigo Ximenez. CVIII.

XIV. Testimonios de escritores coetaneos á la batalla de las Navas de Tolosa, y son: Albericus Abbas Trium Fontium in Chronic. edit. Leibnitianæ pag. 460. ad annum M. CC. XII. cxxII. Magister Rigordus in Gestis Philippi Aug. Francorum Regis inter Historia Francia scriptores a F. Duchesne editos to. V. pag. 52. cxxiv. Richardus de S. Germano in tom. III. Italia sacra Ferdin. Ugheli pag. 972. Ibid.

Godefridus Monachus in Annalibus inter Germanicarum rerum scriptores aliquot insignes a Marquardo Frehero editos Francofurti M. DC. XXIV. fol. pag. 281. Ibid.. Monachus Rivipullensis in Gestis veterum Comitum Barcinonensium & Regum Aragonensium scriptis circa annum M. CC. XC. in Marca Hisp. Petri de Marca pag. 552. CXXV. Chronicón Barcinonense I. & II. apud

Henr. Florezium in Hispania sacra tom. XXVIII. p. 324. & 328. Ibid. Chronicón Burgense apud eumdem tom. XXIII. pag. 309. Annales Compostelani apud Enr. Flo

rez tom. XXIII. pag. 323. Ibid. XV. Trobas de M. Jayme Febrer que mencionan la batalla de las Navas. CXXVI.

XVI. Suma de la Crónica del Rey D. Alonso VIII. de Castilla, escrita por Fernan Martinez de Burgos. cXXIX. XVII. Discurso de Mondexar intitulado: Desvanecimiento de la nueva pretension de los Reyes de Francia á la Corona de Castilla. cXLI. XVIII. Declaracion de D. Fr. Melchor Rodriguez de Torres, Obispo de Rosen, cerca de la santidad del sancto Rey D. Alonso el Bueno, cuyas pruebas han pasado ante su Señoria por testimonio de Braulio de Lana. CLXXXVI.

APEN

Ost obitum desiderabilis Sancii successit ei filius nomine Aldefonsus trimus, & patris privilegio amplectendus, æra millesima centesima nonagesima octava. Hunc genuerat ex Blanca filia Garsia Regis Navarræ. Hic ab infantia vultu vivax, memoria tenax, intellectu capax. Sed quia regnorum principia vix carent discordia etiam in adultis, multi de suis, qui ad discidia inhiabant, Fernando Regi Legionensi infantis patruo suaserunt, ut Regis pueri initia perturbaret. Qui continuo adquiescens aliquas civitates & oppida occupavit, ita ut ipse Rex parvulus quereretur. Causa autem hujus seditionis, ut dicitur, ista fuit. Cum desiderabilis Sancius pater ejus videret diem obitus imminere, vocatis magnatibus, mandavit omnibus, ut terrarum dominia, quæ ab co tenebant

1 Almaricus toto hoc capite & seq.

feudo temporali, usque annos quindecim retinerent, & tunc filio suo fideliter resignarent. Cumque puer Guterrio Fernandi de Castro a desiderabili Sancio fuisset commissus, & ipse post patris obitum custodix pueri diligentiam adhiberet, accesserunt ad eum Garsias Garsia de Atia, Comes

Amalaricus, Comes Alvarus, 2 Nunius Petri de Lara: & hi tres ultimi erant fratres, filii Comitis Petri de Lara & Ava Comitissæ. Garsias Garsiæ erat frater eorum ex matre, & filius Comitis Garsiæ qui in bello Uclesii cum infante Sancio fuit occisus. Itaque omnes suaserunt Guterrio Fernandi de Castro, ut daret puerum Comiti Amalarico, qui erat potens & carus habitantibus Extrematuram, & sic posset terræ seditio complanari, & ipsi autem Guterrio Fernandi tamquam majo

2 Nunus.

A

ri

ri deferrent. Erat enim vir grandavus & honorabilis, qui etiam desiderabilis Sancii patris pueri curam habuerat, cum viveret Imperator. Hic dicitur fere quingentos milites manu propria accinxisse cingulo militari, & habuit uxorem nomine Theodam, ex qua tamen prolem aliquam non suscepit, sed habuit fratrem nomine Rodericum Fernandi, qui fuit Calvus agnominatus. Hic habuit quatuor filios Fernandum Roderici, & Alvarum Roderici, & Petrum Roderici, & Guterrium Roderici, & filiam Sanciam Roderici, quæ fuit uxor Alvari

Roderici de Guzman. Cumque Gaterrius Fernandi adhibuisset fidem verbis Comitis Amalarici & fratrum suorum, eorum fidei commisit infantem, & infantem receptum Garsia de Atia tamquam majoris custodia commiserunt. Ipse vero cum esset simplex & rerum non providus dispensator, quæsivit a fratribus unde posset de sumtibus providere. Ipsi vero gaudentes eo quod ad custodiam pueri anhelabant, dixerunt ei, ut se ab expensarum onere expediret, & traderet puerum Comiti Amalarico. Quod & ipse acceptans sumtibus caruit, & regimine & honore.

Um vero Guterrius Fernandi per

Cepisset hos fratres cum Rege par

vo rebellare, juxta quod promiserat, petiit ab eis restitui sibi Regem. Quem ipsi tamquam improvidum deriserunt. Cumque inter utramque domum, de Castro videlicet & de Lara, longa concertatio incidisset, multa hinc inde pericula, multa homicidia acciderunt, adeo quod hæc discordia occasionem præbuit Legionensibus prævalendi, in tantum quod & aliquam partem Castellæ & extremorum Dorii occuparent. Cumque Comes Amalaricus, & fratres sui sibi timerent, Regem puerum Soria dimiserunt sub 2 fidei custodia in parochia Santa Crucis. Inter hæc autem Guterrius Fernandi vitam finivit, & in monasterio San&ti Christophori de 3 Eucis fuit sepultus, & Comes Amalaricus in continenti petiit terram a nepotibus Guterrii Ferdinandi, sed illi usque ad quintum decimum annum pueri juxta statutum Regis Sancii patris sui reddere noluerunt. Unde & ipsi corpus Gu

I Dissensione recte. 2 Fideli.

terrii Ferdinandi inhumaniter exhu

mantes, de proditione, nisi terram re

stituerent, 4 reputarunt. Sed nepotes ejus ab impetitione hujusmodi liberarunt dicentes, quod Rex ab ipso numquam petierat terram suam. Unde jam mortuus non poterat criminari : & sententia curia absolutus propriæ restituitur sepulturæ. Cumque in nepotes ejus vellent objecti criminis infamiam retorquere, responderunt, se testamentali edicto Regis Sancii terram sibi creditam usque ad annos quindecim retinere, & tunc parati erant terram restituere Regi suo. His decertationibus inflammati terram Regis pueri cum deberent fideliter regere & tueri, incursionibus & cladibus affecerunt, & crescentibus malis, usque adeo res processit, ut Regi Legionensi fere totius regni, & etiam Toleti per duodecim annos solverentur reditus & tributa, & Comes Amalaricus ad tantæ necessitatis articulum fuit ductus, ut Regi Legionensi facere hominium co. geretur de dando Rege puero in va

3 Eneis vet. cod. 4 ReptaverunI.

sal

sallum. Cumque cum ipso Rege Soriam pervenisset, ut juxta hominium Regem puerum reciperet in vassallum, facto concilio Soriensi, illi, quorum fidei Rex tenellus fuerat deputatus, Amalarico Comiti sic dixerunt: Liberum vobis damus, & liberum custodite. Et tunc puer a quopiam concitatus in brachiis bajuli coepit flere, & in domum ducitur sub specie cibi dandi, ut sic a fletu cessaret, & patruo traderetur. Tunc Petrus Nunii de Fonte Almexiri, miles strenuus & fidelis Regem puerum protexit sub cappa, & velocissimo equo insidens ea die ad Castrum Sancti Stephani duxit cum. Cumque in concilio Soriensi Rex Legionis, & Comites & Barones varia varie pertractarent, & simulatum somnum Regis pueri spectarent, Rex Legionis de puero percunctatur. Erat enim spectatione & desiderio fatigatus. Et dum quæreretur a pædagogo pueri, 3 quonam esset, respondit: Miles venit, qui eum duxit patruo præsentandum: Cumque Comites moram variis protractionibus procurarent, demum in civitate facta perturbatione non modica, ea conditione

a Rege patruo recesserunt, ut solicite inquirentes, ubilibet invenirent, puerum restituerent juxta pactum. Et ea nocte ad Sanctum Stephanum pervenerunt. Sed Comes Nunius quasi quæsiturus puerum præcurrit, & inde assumto puero, sequenti die Atentiam se recepit, & pacta & hominia pro liberatione domini non curavit. Quod audiens Rex Fernandus doluit reputans se delusum, & misit quemdam militem Comiti Amalarico, qui eum de infidelitate & perjurio appellaret. Qui attendens, pro liberatione domini naturalis quidlibet faciendum, & tenellum dominum omnibus præponendum, nuntium, qui ad reptandum venerat, jocose delusum sine responso alio remiserunt. Tandem cum Rex Ferdinandus Comitem Amalaricum præsentialiter reptaret, Comes Amalaricus sic dicitur respondisse: Si sum fidelis, aut proditor aut alevosus, nescio; sed quocumque modo potui, tenellum puerum dominum meum a servitute indebita liberavi, cum sim ejus dominii naturalis. Ad hæc omnium judicio est ab imposito crimine absolutus.

lebat. Quæque in aliis principibus vix ætas etiam operatur, in isto gratia su-. perabat. Itaque puerorum ludrica vir mente transcendens, & bella plurima contra patruum decenter exercuit, & munitiones plurimas immerito perditas merito recuperavit, faventibus sibi Amalarico & Nunio Comitibus, & plurimis magnatibus, qui toto tempore vitæ suæ ei inseparabiliter & fideliter adhæserunt, qui etiam eum propriis humeris & brachiis nutrierunt. Nec etiam fuit locus vel civitas, licet Regem Fernandum prædictis de causis.

CAPUT

stulta vulgi mobilitas sequeretur, in quibus aliqui saniori & fideliori mente præditi Regi puero non faverent. Unde & quidam ex eis persequutionem & damna a Fernando Rege & suis complicibus pertulerunt, & ipsi magis elegerunt cum vero domino fideliter exsulare, quam fide læsa utilitatis causa indebito principi obedire. Horum nomen & genus etiam hodie habetur in omnibus regni finibus gloriosum, remuneratione plenum, opprobrio vacuum, potentia sublimatum, familiaritate regia honestatum.

XVIII.

Q

Uid fide gloriosius? impossibile est enim Deo placere quempiam sine fide. Si prima gratia in justificatione impii fides a Theologis prædicatur, per hanc damnatus homo gratiæ redonatur. Quid fidelitate potius appetendum? Cum enim sit utilis & honesta, sine hac Deus, qui omnia potest, noluit mundum regi, quia si hæc periret, homo homini non subesset, nec quisquam ab alio tutus esset, & convictus inter homines non adesset; sed nec quisquam sufficeret sibi solus, & ita congregatio hominum deperiret igitur cuncta pro nihilo fa&ta essent. Fides itaque sit prævia omnibus, per quam quilibet Deo placet, qui est dominus dominorum: fidelitatem etiam circa inferiores tamquam pupillam oculi inviolatam custodiat & illæsam. Numquam enim hereditatis ejus tuta possessio violatur, & ejus negotiatio numquam mercede fraudatur. Non est in ea labor sine præmio, nec est timor sine adjutorio: oculi ejus securi, frons velari nescia non indiget velamento, tuta in occulto, 2 gloriosa in publico, jucunda inter amicos, nobilis inter odiosos, probris infesta,

I Nullus esset. 2 Tura in publico.

laudibus gratiosa, ab omnibus acceptatur, etiam ubi displicet, approbatur. Sed & vitiorum monstrosa caterva fidelitatem abnuens, quam in se renuit, in aliis concupiscit: dignitate enim humanæ naturæ conspicua non prono, sed vultu incedit erecto, & terras dedignata similis cælestibus invenitur. Quiescit securitate conscientiæ, roboratur spei magnitudine, tota pura, tota desiderabilis, tota utilis invenitur. Hanc exquisivit a juventute sua Aldefonsus desiderabilis Sanctii filius, qui cum esset parvulus, ut dictum est, & fere regno privatus, suorum fidelitate & industria recuperavit perdita, adquisivit non habita, rexdificavit deserta, donec jaceret fundamenta urbium, & erigeret excelsa turrium, & ruinas a sæculis repararet. Proficiebat enim apud Deum & homines sapientia & ætate. Persequentium manus evasit suorum solertia liberatus. Tandem etiam Toletum obtinuit, quam 3 duodecim annis occupaverat Rex Fernandus. Persequutus est persequutorem, & quem injuste senserat hostem, sæpe persequutus est fugientem. Omnia enim quæ