luerit illi adjuvare concilio laxet in villa uxor ejus et filios et avere et toto quanto habet ut sit illi salvo per ad illo, et postea exeat de villa et pignoret ad concilio ubi melius potuerit, usque duplent illi suo avere concilio.

Et toto mauro que est in termino de Calatajube et fugierit ad securo (1) donet concilio sua hereditate ad christiano, et de judeo similiter fiat: et christianos et mauros et judeos comprent unus de alio ubi voluerint et potuerint: et christiano qui mataverit judeo aut mauro si fuerit manifesto pectet CCC solidos; et si negaverit salvet se esse cum sibi altero cum jura quod non fecit: et christiano firmet ad judeo cum christiano et judeo, et judeus ad christiano similiter, et de mauro similiter et christiano juret ad judeo et ad mauro super cruce: et judeus juret ad christiano in carta sua Atora (2) tenendo et mauro qui voluerit jurare ad christiano et dicat Alamin catcamo et talat teleta (3).

Et Clericos qui fuerint in Calatajube sedeant unusquisque in suas ecclesias et donent quarto ad episcopo et quarto ad sua ecclesia de pane et vino et corderos, et de nulla alia causa non donent quarto, et serviant suas ecclesias, et habeant foros et judices sicut suos vicinos.

Et qui vendet (4) hereditate ipse qui comprat illa in collatione de ipso qui vendet ibi vadat et ibi faciat suo mercato: et de hereditate que fuerit vendita per L solidos in suso donet in roboratione qui comprat II solidos, et si noluerit dare duos solidos det ad quatuor homines jantare: et qui compraverit hereditate et tenuerit illa postea medio anno non respondat per illa ad nullo homine testimonia falsa (5): qui per batalla cadet duplet illo

avere.

Et latrone qui furtaverit et postea negaverit et liciaverit (6) et cadet duplet illo avere ad suo domino et novenas ad palacio.

Et toto ganato forano de Calatajube qui post tres dias steterit in termino de Calatajube donet montatico de busco (7) baca et de grege carne

(1) Fugierit ad evonso. (Barch.) Ad tseletsa. (Como fiel creyente juro). escuso. (Mz.)

(2) Acora. (B.) Id est Torá seu Sepher Torá ut librum Legis judæi appellant.

(3) Alamet cancamo et talat taleta. (Bar.) Alamet cangamo et calistela. (Mont) Verba arabica quibus sarraceni jurabant ut D. Muñoz asserit erant al-min acsamo

(4) Venderit. (Barch.)

(5) Ad nullo homine. Testimonia falsa qui. (Barch.)

(6) Busto. (Mz.)

(7) Letraverit. (Mont.) Litiaverit. (Mz.) Id est litigaverit.

ro (1) medio ad seniore et medio ad concilio: et vicino de Calatajube non donet quinta in nulla parte nisi in Calatajube.

Et qui tenet captivo mauro in Calatajube et pro ipso mauro tenent christiano in terra de mauros, veniant parentes de christiano et donent in quanto fuit comparato ipso mauro et despisia (2) que habet facta et accipiat lo mauro et trahat suo christiano (3): et si non exierit postea per illo, et christiano ipse qui fuit domino de mauro si voluerit accipiat suo mauro et tornet avere quod prisit (4).

Et qui pignoraverit in villa sine sayone (5) VI denarios pectet ad judice: et primo populator qui venerit non respondeat ad alio qui postea venerit pro ullo pecto, neque de damno antea facto (6): et si duo populatores in uno venerint et uno ad alio demandaverit stent ad laudamento (7) de concilio.

Et qui malaverit vel scavennaverit (8) muliere maritata, et habuerit duos testes, pectet qui fecit CCC solitos ad marito et ad parentes de muliere, et si non habuit testes veniat cum XII et jurent los sex cum illo et si muliere ad alia malaverit (9) intret in manus, et si fecerit livores pectet illos si habet testes, et si non habet juret per suo cabo.

Et si mauros vel christianos levarent ganado de vicino de Calatajube et postea tornaverint ipso ganado cavalgatores de Calatajube, veniat domimino de ganato et juret sibi altero quod suum fuit, et non illum dedit neque vendidit, et si est cavallo aut equa aut mulo donet V solidos et prendat sua bestia, et de bove et asino I solidum. Et homine de Calatajube si hallaverit (10) captivo qui fugiat, qui sit de villa, habeat inde quinque solidos, et si non fuerit de vicino habeat in illo lo medio.

(1) De grege carenero. (Barch.) (2) Comprato et despissa. (Barch.) De depesa. (Mz.) Id es dispendia seu espensas. (3) Suo Christiano. Et si non. (Barch.) (4) Quem posuit. (Mont.) (5) Sive sajonem. (Mont.)

(6) Rendat... de damo. (B) De nullo pecato. (Mz.) Alias in nullo pleyto neque de damo.

(7) Mandamento. (Mont)

(8) Maliverit vel estavenaverit (Mont.) forsan stemaverit quod inter Aragonenses

TOMO XLIX.

erat dilacerare et vulgariter idem ac ferire.

(9) De his et aliis barbaris locutionibus notandum est, illa non esse propria Regiæ Cancellariæ: forum quidem scriptum erat a populatoribus Calatajub, Rex autem firmavit ab illis scriptum, prout ait in principio: «Dono et concedo vobis quod habealis tales foros, cuales vos ipsi michi demandastis.» Hinc ad studium originum Hispanici idiomatis per utile hoc forum est.

(10) Si flaverit. (Barch.)

45

Et qui excucierit ganato qui non sit de vicino fores de termino habeat in illo lo medio. Et homine de Calatajube qui habuerit rancura de alia terra (1) et fuerit ad ipso concilio unde habet rancura et non fecerint ibi illi nullo directo faciat ibi homines, et postea veniat ad Calatajube et prendat homines et facial pignora de campo et de ipsa pignora que fecerit prendat in assadura (2) LX solidos, et si in ipsa pignora homines de Calatajube (3) alio mactarent non sit omicidio pariato: et si christiano ad judeo feriret non intret illi in manu (4), et si fecerit livores et habuerit judeo et christiano pectet las livores et si non habet testes iuret quod non fecit, et de mauro similiter fiat. Et de judeo contra christiano similiter fiat. Et si christianos vel mauros levarent ganado de Calatajube en preda (5) et cavalleros vel pedones qui excucierint (6) ipso ganato foras de termino prendant de cavallo et equa et mulo V solidos, et de asino et bove i solidum et de res minuta de la cabeça Il denarios, et isto termino de isto ganato sit tale quale est scriptum unde terra partimus (7). Et insuper de totos foros et judicios totos qui fuerint inter vicinos minutos et grandes qui non sunt scriptos in ista carta, que sint in arbitrio et laudamento (8) de toto concilio domino Deo adjuvante (9).

Et qui fecerit plaga ad suo vicino unde exeant ossos (10) pectet qui fecit ad ipso plagato LX solidos: et qui crebaverit dente de suo vicino (11) pectet C solidos, et qui tallaverit mano de suo vicino aut pede vel oculo saccaverit vel nares tallaverit pectet omicidio.

Et si mancipio qui (12) stat ad soldata mataverit homine et quando steterit cum suo amo demandarent illi faciat directo, et postea que exierit de suo amo non rendat (13).

(1) De alia.. (B.) Et alia ira. (Mont.) (2) In sablura. (Mont.)

(3) Et in ipsa homines Calatajube pignora alia mactarent. (B.) Alio homine inactarent. (Mz.)

(4) Feriat non intret ille in manu. (Mont.)

(5) In prenda. (Mz.)

(6) Executi erint. (Mont.)

(7) Est scriptum: uno de terra. (Mont.) Notanda hæc verba quibus populatores lo

quuntur, ut superius dixi.

(8) Et mandamiento. (Mont.) Alvitrio. (Mz.)

(9) Concilio Domino de adjudicante. (Mont.)

(10) Olles. (Mont.) Osos. (Mz )

(11) Ad suo vicino... talaverit mano. (Mz)

(12) Omicidio et mancipio (Mont.): demancipia. Qui stat. (Barch )

(13) Non respondeat. (Mont. Mz )

Quod si ullo (1) homo habuit baralla (2) cum suo vicino per ipsa baralla filios de ipso homine mataverit parentes peclent omicidio: et si pater filium suum mataverit et pro pecatis (3) inde morierit, non sit omicidio pariato: quod si feriat cavallo vel bove vel bestia (4) ad homine et inde morierit non sit omicidio pariato: quod si fecerit alios livores pectet illos: quod si casa caderet et mataverit hominem non sit omicidio pariato: quod si homine caderat in canale de molino vel acenia (5) et morirat non sit omicidio pariato.

Quod nullo vicino de Calatajub qui passarat per los portos de Pampilona (6) vel per ipsos de Jaca non donent lezda in ida neque in venida et qui illi presierit pectet M morabatinos per tres partes ut superius dicit (7). Signum Adefonsi Leonensis regis (8).

Ego Ramiro Dei gratia rex (9): petierunt michi cavalleros de Calatajube una dona et ego dono eis cum bona voluntate et bona mente villa que dicitur Aranda cum suo termino, ut habeant illa libera et firma per secula cuncta, amen. Et que non donet (10) majus quinta sed donent decimo, et faciant illos adarves (11) et illas turres de Calatajub de illa renda qui se levaverit in villa et in termino ejus.

Et ego quidem gratia Dei rex Alfonsus dono vobis terminos ad homines de Calatajube: dono vobis Chodes (12) cum suo termino et quomodo las aquas cadent usque ad Calatajube, et quomodo vadit illa serra de Castiella pro nomine Albediano (15) et quomodo vadit ipsa serra de Viduerna usque ad Calatajube: et dono vobis Berdello (14) cum suo termino et usque ad Calatajube: Et dono vobis Caravantes cum suo termino usque ad Calatajube: et dono vobis Albalat cum suo termino et inde usque Calatajube:

(1) Nullo homine, (Barch. (

num, ad Iberum usque Castellanæ domina

(2) Batalla (Mont. Mz.) Baralla, baraja, tioni subdidit. vulgo riña.

(3) Nonullis inde. (Mont.) Pecuniis. (B.) (4) Vel alia bestia et inde morierit. (Mont.)

(5) Azenia et morirat. (Barch.) (6) Portes. (Mont.)

(7) Dicet. (B) Dixi. (Mz.)

(8) Eo tempore, quo mortuo Adephonso Debellatore, magnam parlem Arago

(9) Rex Ranimirus (Monachus dictus)
bis forum firmavit, nam postea territorium
Communitatis novis donationibus auxit.
(10) Qui non donet. (B.)

(11) Aztores. (B.) Azores. (Mz.)
(12) Cadas cun. (B.) Todas. (Mz.)
(13) Albiedano. (B.)
(14) Badello. (B.)

et dono vobis Fariza cum suo termino et inde usque ad Calatajube et dono vobis Anchel cum suo termino et inde ad Calatajube: et dono vobis Mil Marchos (1) cum suo termino usque ad Calatajub et dono vobis Guisemam (2) cum suo termino usque ad Calatajube et quomodo vadit la Mata de Maxaran et sicut exit ad ipsa turre de la Zeyda (5) et dono vobis Cubel cum suo termino et inde usque ad Calatajube: et dono vobis Villafelice cum suo termino usque ad Calatajube: et dono vobis Langa cum suo termino et inde usque ad Calatajube: et dono vobis Codos cum suo termino usque ad Calatajube.-Gratia Dei scripta in mense decembris sub era MCLXVIIII. Et fuit roborata ista carta in die sancti Stephani de manu regia, in villa que dicitur Bisense.

Signum regis Ramiri.

Sig+num regis Aldefonsi (4).-Et sunt inde testes auditores et visores comite de Pallars: comite Artallo: senior Enneco Semenone de Strematura: Bertran de Larves: Sanccio Fortunones de Xavarre: Episcopus Petrus in Rota senior in Capella: Berengarius (5) Gonbaldo: senior GuiIliermus Garocii (6) in Bissense: Petro Jozbert (7) in Anzarare: Episcopus Arnaldus in Osca: senior in Osca Sancio Johannes senior Tizonius in Boillo (8): senior Ato Garcez in Barbastro: Episcopus Garcia (9) in Çaragoça: sennior Lop Garcez in Alagone: sennior Ortii Ortici in Borja: comite de Pertica (10) in Tudela: Episcopus Michael in Tirasona (11): senior Fortun Lopez in Soria: senior Forlun Aznares in Berlanga: senior Lop Yeneguez in Monte-Regale: Episcopus Sancius in Pampelona: senior Petro Tizone in Estella: senior Fortun Garcez Caxal in Najara: senior Lop Lopez in Sos (12) et in Ricla: Episcopus Sancius in Najara, senior Don Gomez in Cireço (13) Latron senior in Alaba (14): senior Petro Moinez in Ai

(1) Mille marcos. (Mz.)

(2) Guisæmam. (B.)

(3) Leyda. (B.)

(4) Signum Aldephonsi primi Arag. Regis, auctoris fori, qui, ut apparet, vacuum ingens reliquit, scriptum inter et subscriptionem suam, quod quidem profuit aliis Regibus posterioribus qui, parum caute, ibi signa sua posuerunt.

(5) Blanquer Gonbaldo. (B.) (6) Garocii. (B.)

(7) Jozber in Auzanue. (B.)

(8) In Barch. Tozonius omillitur.
(9) Guillermus. (B.)

(10) Comite de Percus. (B.) De Perticas. (Mz.) Vulgo Conde de Alperche.

(11) In Barch. deest Michael cuyus nomen hic et infra in vacuum relinquitur. Tirazona. (Mz.)

(12) In Sors. (B.)

(13) In Careso. (B)

(14) In Albera..... in Monniz. (B.)