Rhag i neb feddwl, Mr. Gwyliedydd, i mi ddywedyd gormod ynghylch awdurdod a gallu y Pab, gosodaf yma gyfieithiad cywiraf a allaf o'r Dw a gymmer pob Esgob Pabaidd wrth ei ordeinio i'w swydd. LLW ESGOB PABAIDD. "Myfi, o hyn allan, a fyddaf ffyddlon ac ufudd i'm harglwydd, y Pab, ac i'w olynwyr (successors). Pa gynghorion bynnag a ymddir iedant i mi, ni's datguddiaf inn dyn, er niwed i'r Pab a'i olynwyr. "Mi a ymegniafi gynnal brenhinfreintiau St. Petr, yn erbyn pob dyn. Byddaf ofalusi gynnal, ymddiffyn, a dwyn ym mlaen, hawl, breintiau, ac awdurdodan, y Pab. "Ni byddaf, mewn un cyngor, gweithred, neu gynghrair, yn y rhai y dyfeisir un peth yn groes i berson, hawl, neu alla y Pab; ac os deallaf fod y fath bethau yn cael eu trin gan neb, pa bynnag, mi a'u rhwystraf hyd eithaf fy ngallu, ac a'u hyspysaf i'r Pab cyn gynted ag y medrwyf. "Hyd eithaf fy ngallu, mi a ufaddhafi orchymynion y Pab, a gwnaf i eraill ufuddhau iddynt." Yma gwelwn fod y Pab awchlaw pob dyn, pwy bynnag fyddo, ai tywysog at brenbin; ond er hyn oll, haerir, yn ddigon digywilydd, nad oes tuedd mewn Pabyddiaeth i gospi hereticisid, nac i ddiorseddu brenhinoedd. Brotestaniaid, bydd wch ofalus o'r breintiau a roddes Daw yn eich dwylaw tra fyddo yn eich gallu! Ymdrechwch y'mhlaid y ffydd mawrhewch eich Biblaua rhodiwch yn addas i efengyl Crist. BEUNO. ADRODDION BARDDONAWL. YMGYFARFU pedwar o Brydyddion mewn tafarn-dý a gedwid gan wraig a elwid Mallt. Yr oedd y Prydyddion yn sychedig iawn y cwrw yn dda odiaeth-ac yfed llawer a wnaethant, yr hyn sy beth anghyffredin iawn gyda phlant yr awen!!! Felly yr oedd, ysywaeth! lawer hefyd i dału. Canys er fod Mallt yn llettengar hynod, yr oedd ei lletteugarwch yn ymddibynnu ar un ammod bychan, yr hwn a fynegir hefyd ar ddiwedd y gwahoddiadau croesawgar a gynnwysir mewn Englyn uwch ben drws tafarn-dy, ym Mhentref Gwyddelwern, sef, DAN DALU. Tra y gostyngai un Prydydd ei ben i gysgu, rhoddes y tri eraill en meddyliau ar gyflawni yr ammod gyda Mallt, gan gyfrif y draul, a'u moddion hwythau i'w atteb Yny diwedd, eyttunasant yn unfryd i gyfansoddi bob un et linell, a gosod taliad am y ddiod olł ar y Prydydd na fyddai barod i ganu ei fraich briodol. Yn hyn hyderasant yn ddiogel na byddai y brawd cysgedig yn barod i'w hatteb, ac felly mai arno ef y syrthiai y baich dalu am y ddiod. Dechreuodd y cyntaf fel y canlyn➡ Goreu y bara, garwa y gwellt. Yr ail Goreu gwêr, gwêr carw gwyllt. Y trydydd Goreu cig, medd meddyg, yw mollt. Ar hynny neidiodd i fynu y ped werydd (yr hwn a ymddangosasai yn gysgedig) a chroch-lefodd— Goreu i mi gwrw Mallt. GOFYNIAD. PA un ai y Gymraeg ai y Saesonaeg yw y cyfieithiad goren or deng air deddf, a'r agosaf at ystyr yr iaith wreiddiol? Y mae y Cymraeg yn orchymynol," Na ladd," &c. pan y mae y Saesonaeg yn naccaol, “Ni chai di ddim Iladd," (Thou shalt do no murder). Byddai attebiad i'r gofyniad uchod yn hynod o'r derbyniol gan eich diffuant gyfaill, LLEWELYN POWYS. GOLYGYDD HYNAWS-Os bernwch yr hyn a ganlyn yn wiw ei gyfleu ger gwydd eich lliosog ddarHlenyddion, wele ef at eich gwasanaeth, mor gywir ag y gallais, yn ol fy nomau ymarferol mewn hynafiaeth, sef rhoddi darluniad o'r GWR CARREG sydd yn LlanuwchHlyn, yn ystlys ogledd-orllewinol yr eglwys, naill du i'r allor, yn y mur, o gylch pedair troedfedd o uchder, yn ei orwedd, megis t'i ddwylaw y'mhleth. Y gobennydd sydd dan ei ben, a'r llun blaidd sy dan ei draed, ynghyd a'r garreg, ar yr hon y gorwedd efe, ydynt un anwahanol; a geiriau Lladin wedi eu cerfio arni, fel y gwelwch uchod. O gylch yr un amser yr adeiladwyd Plas Glanllyn ganddo ef, enw pa un oedd Ty'n-y-wern. Yr oeddid yn talu ardreth am y Llyn i Syr Watkin, hyd yn ddiweddar, ac etto pe bai yn ewyllysio ei osod. Hefyd, yr oedd cyfraith wedi ei gosod, fod i bwy bynnag a laddai un o'r alarchod i dalu o wenith gymmaint a guddiai big yr alarch gwedi ei godi dan lofft saith droedfedd o uchder, a gollwng y gwenith trwy dwll, hyd oni chuddiai ei big ef Ac ym mhellach, fe fu Mr. John Evans o'r Cyffy, a dau o gyd-gyfranogwyr eraill, yn cymmeryd y Llyn gan Edward Vaughan, gwr etifeddes LlangedY dyfyniad hwn a dynnwyd all- wyn, am dair punt y flwyddyn o an o ysgrifau y diweddar ddau ardreth, sef punt bob un; yr oeddhynafiaethydd clodwiw, sef, Mr. ynt yn arddelwi y dwfr, a'r graian, Thomas Edwards, Caergai, a J. ac yn rhwystro i neb adara, na Davies o Gynan. Hwy a ddy-physgotta; a thalynt chwech cheinwedant, mai ym Mhlas y Madoc, iog i'r sawl a laddai un o'r muliranLlanuwchllyn, yr oedd y pendefig od yn agos i'r Llyn. crybwylledig yn byw, yr hwn a elwid yn gyffredin y Cadpen Madoc, o herwydd ei fod yn dywysog yn y filwriaeth dan y brenhin Harri yr wythfed. Hwn a brynodd Lyn Tegid, a Ffridd Helyg y Mooh, gan un o hynafiaid y Rhiwaedog, ac fe roddodd bump o ennerod brychien i'r brenhin am arwydd-nodi y gweithredoedd. Hynny a gymmerodd le o gylch y flwyddyn 1535. Achau y Cadpen Madoc sydd fel y canlyn:-Merch y Cadpen Madoc a briododd John Vaughan, mab Howel Vaughan, o Gaergai; a mab i y rhai hynny oedd Robert Vaughan, a briododd etifeddes Gwernbrychdwn, neu Brychdwyn, hon oedd un o Lwydiaid Mythatarn; a merch y rhai hynny a briododd y Milwriad Salsbri, o Rug a Mychymbyd; a mab iddynt hwy rhai o honynt sydd yn mynegi yr oedd Johm Vanghan, a briododd Nel Gwynn, o Wydr, un o Bym-oed, megis yn 2 Bren. sef dwy theg Llwyth Gwynedd; a mab i'r rhai hynny oedd Howel Vaughan, a briododd etifeddes Crafnant; a mab iddynt hwy oedd Edward Vaughan, a briododd etifeddes Llangedwyn; a merch y rhai hynny oedd Ann Vaughan, a briododd Syr W. W. Wynn, Bart.--Ydwyf, yr eiddoch, &c. R. AB DEWI, o Benllyn. O. S. Dymunaf, Mr. Gwyliedydd, ar rywun o'ch Gohebwyr hynafiaethyddawl roddi eglurhad ar y geiriau cerfiedig ar y garreg goffadwriaethol hon, ATTEBION I OFYNION ANNYSG EDIG, A CHARNDOCHAN,' CYSSONIR mewn amryw foddion, gan amrywiol esponwyr, yr adnodau, 2 Bren. 2. 11. a 2 Cron. 21. 12. y rhai y deisyfa eich darllenydd Annysgedig hyfforddiad am danynt. Er fod Elias wedi dyrchafu mewn corwynt cyn amser Jehoram, tybia rhai y gallai, trwy yspryd prophwydoliaeth, ragweled mawr ddrygioni Jehoram, a gorchymyn o hono i un o'r prophwydi adrodd y geiriau hyn wrth y brenhin annuwiol hwnnw, fel yr edrychai arnynt, megis rhybydd pennodol o'r nefoedd, a gwir edifarhau wrth y cyfryw gennad ddychrynfawr. Canys geill y geiriau yn yr iaith wreiddiol arwyddoccau fod yr ysgrifen wedi ei danfon, megis ysgrifen y prophwyd, eithr nid oddi wrtho ef yn ddigyfrwng. Tybia eraill, mai cam-gymmeriad hen ysgrifenwyr a barodd fod enw Elias yma yn lle enw Eliseus. Meddylia eraill, ond nid yw, yn fy nhyb i, mor debygol, mai prophwyd arall a feddylir, ac nid Elias y Thesbiad. Mewn perthynas i 2 Bren. 8. 26. a 2 Cron. 22. 2. y mae amrywiaeth rhwng hen gopiau yn y lle olaf, a flwydd ar hugain. Rhyngodd bodd i'r Holl-ddoeth Dduw gadw copïau y Bibl yn ddilwgr mewn pob peth pwysfawr-pob peth perthynol i athrawiaeth, fel y gallwn yn gwbl ddiogel hyderu ar gynnwysiadau y llyfrau bendigedig. Hawdd fyddai yma adrodd, pe caniattai amser, y seiliau ar ba rai yr adeiledir y gred hon, a pha fodd y profa dysgedigion na ddichon i unrhyw gyfeiliornad o bwys ymlusgo i mewn iddynt. Ond nad yw pob copi o'r Bibl Hebraeg yn hylwyr gywir ym mhob llythyren a wyddis yn dda, oblegid bod y copiau yn amrywio y naill oddiwrth y llall, a hynny fwyaf mewn rhifau. Mynegid y rhifau gynt, nid mewn rhif-nodau neu ffugyrs, neillduol, eithr mewn llythyrenau, y rhai a arwyddoccaent y rhifau yn ol gosodedigaeth cyffredin. Cofier fod yn hawdd iawn i'r sawl a adysgrifenent rannau o'r Bibl gyfeiliorni ambell waith mewn llythyren, yn enwedig pan fyddai y llythyrenau yn debyg i'w gilydd, ac yna y byddai y gwahaniaeth yn canlyn yn y rhifau, neu ystyr y darlleniad. Ni's gallwn dybied bod yr Arglwydd, trwy wyrthiau gwastadol, yn cadw llaw pob ysgrifenydd rhag gwneuthur unrhyw gyfeiliornad llythyrenol, mwy nag y ceidw yn awr bob cyssodydd mewn argraphdy rhag arferu y naill lythyren am un arall. Ond yr oedd Rhagluniaeth ddwyfol bob amser yn gwylio cymmaint dros ei air bendigedig, fel y cadwyd ef yn ddilwgr ym mhob peth pwysfawr ac angenrheidiol. Am hyn nid oes achos i neb anobeithio. A phan fo amrywiaeth bychan mewn copiau, nid anhawdd yw i ddysgedigion, drwy gymharu y naill a'r llall, farnu pa un o honynt sydd gywir, ac yn haeddu derbyniad. Y. Y GWYLIEDYDD. A LIST OF THE SHERIFFS OF NORTH WALES. ANGLESEA-Continued from page 58. GEORGE II. 1728 John Morris, Gelliniog, Esq. 1729 John Williams, Trearddyr, Esq. 1730 Henry Williams, Trosymarian, Esq. 1731 Henry Powel, Llangefni, Esq. 1732 Robert Hampton, Henllys, Esq. 1733 William Evans, Trefeilir, Esq. 1734 Robert Bulkeley, Gronant, Esq. 1735 Richard Lloyd, Rhosbeirio, Esq. 1736 Richard Roberts, Bodsyran, Esq. 1737 Edmund Meyrick, Trefriw, Esq. 1738 William Roberts, Bodiar, Esq. 1739 Robert Williams, Pwllcrochan, Esq. 1740 Robert Owen, Pencraig, Esq. 1741 Rice Williams, Quirt, Esq. 1742 Hugh Jones, Cymynod, Esq. 1743 Hugh Williams, Pentir, Esq. 1744 Richard Hughes, Bodrwyn, Esq. 1745 John Nangle, Llwydiarth, Esq. 1746 Henry Williams, Trosymarian, Esq. 1747 William Thomas, Coedalen, Esq. 1748 William Lewis, Llanddyfnan, Esq. 1749 Owen Wynne, Penheskin, Esq. 1750 John Jones, Henllys, Esq. 1751 John Lloyd, Hirdrefaig, Esq. 1752 Charles Evans, Trefeilir, Esq. 1753 Bodychain Sparrow, Bodychain, Esq. 1754 Richard Hughes, Bodrwyn, Esq. 1755 Hugh Davies, Brynhyrddin, Esq. 1756 Charles Allason, Erddreiniog, Esq. 1757 John Rowlands, Heneglwys, Esq. 1758 John Griffith, Carreglwyd, Esq. 1759 Robert Owen, Penrhos, Esq. 1760 Robert Lloyd, Tregauen, Esq. GEORGE III. 1761 Francis Lloyd, Manachdu, Esq. 1762 Hugh Barlow, Penrhos, Esq. 1763 Felix Feast, Bodlew, Esq. 1764 John Lewis, Llanfihangel, Esq. 1765 Herbert Jones, Llynon, Esq. 1766 Hugh Williams, Tyfry, Esq. 1767 Hugh Williams, Cromlech, Esq. 1768 William Hughes, Plascoch, Esq. 1769 William Smith, Erddreiniog, Esq. 1770 John Hampton Jones, Henllys, Esq. 1771 Paul Panton, Plasgwyn, Esq. 1772 John Jones, Penrhosbrodwen, Esq. 1773 Henry Sparrow, 'Ralltgoch, Esq. 1774 Owen Putland Meyrick, Bodorgan, Esq. 1775 William Lloyd, Llwydiarth, Esq. 1776 Hugh Hughes, Bodrwyn, Esq. 1777 Rice Thomas, Coedalen, Esq. 1778 Owen Jones, Penrhosbrodwen, Esq. 1779 William Peacocke, Llanedwen, Esq. MAWRTH, 1828, 1780 Holland Griffith, Carreglwyd, Esq. 1781 John B. Sparrow, 'Ralltgoch, Esq. 1782 William Vickers, Llanfawr, Esq. 1783 Morgan Jones, Skerries Light house, Esq. 1784 Thomas Asheton Smith, Trefarthin, Esq. 1785 Richard Lloyd, Rhosbeirio, Esq. 1786 William Prichard, Trescawen, Esq. 1787 John G. Lewis, Trysclwyd, Esq. 1788 Henry Prichard, Trescawen, Esq. 1789 John Williams, Nantanog, Esq. 1790 Thomas Williams, Tregarnedd, Esq. 1791 Herbert Jones, Llynon, Esq. 1792 Hugh Price, Wern, Esq. 1793 Evan Lloyd, Maesyporth, Esq. 1794 Hugh Jones, Carrog, Esq. 1795 John Bulkeley, Presaddfed, Esq. Knighted. 1796 John Morris Conway, Gelliniog, Esq. 1797 Richard Jones, Trosymarian, Esq. 1798 William Evans, Glanalaw, Esq. 1799 Hugh Wynne, Chwaenddu, Esq. 1800 William Harvey, Parkia, Esq. 1801 John Price, Wern, Esq. 1802 Gwylym Lloyd Wardle, Cefucoch, Esq. 1803 William Bulkeley Hughes, Plascoch, Esq. Knighted. 1804 Charles Evans, Trefeilir, Esq. 1805 John Williams, Trelan, Esq. 1806 Sir Hugh Owen, Bodeuon, Bart. 1807 Paul Panton, Plasgwyn, Esq. 1808 John Jones, Penrhosbrodwen, Esq. 1809 Sir John Thomas Stanley, Bodewryd, Bart. 1810 Hugh Evans, Henblas, Esq. 1811 Henry Williams, Trearddyr, Esq. 1812 Hugh Bulkeley Owen, Coedanna, Esq. 1813 John Hampton Hampton, Henllys, Esq. 1814 George Francis Barlow, Ty'nllwyn, GEORGE IV. 1820 Robert Lloyd, Tregauen, Esq. 1821 James Webster, Derry, Esq. August 7, & 8, 1821, His Majesty at Plasnewydd, in Anglesea. 1822 Wm. Wynne Sparrow, Redhill, Esq. SHERIFFS FOR HENRY VIII. 1541 Edmund Lloyd, Glynllifon, Esq. 1823 Jones Panton, Plasgwyn, Esq. 1824 John Owen, Trehwfa, Esq. 1825 Thomas Meyrick, Cefncoch, Esq. 1826 Hugh Davies Griffith, Caerhun, Esq. 1827 Owen John Augustus Fuller Meyrick, Bodorgan, Esq. 1828 Jones Panton, Llanddyfnan, Esq. CAERNARVONSHIRE. Esq. 1559 Ellis Price, Plasiolyn, L. L. D. 1560 John Wynne ap Hugh, Bodvel, Esq. 1561 Robt. Pugh, Penrhyn Creuddin, 1562 William Glynn, Glynn Llifon, Esq. 1563 William Griffith, Caernarvon, Esq. 1564 Griffith Glynn, Pwllheli, Esq. 1565 Griffith Davies, Caernarvon, Esq. 1566 William Herbert, Swansea, Knight. 1567 Rice Griffith, Penrhyn, Knight. 1568 William Mostyn, Mostyn, Esq. 1569 Thos. Owens, Plas Du, Llan Gybi, Esq. 1570 Maurice Wynn, Gwydir, Esq. 1571 Edw. Williams, alias Edw. Wynn ap William, Maes y Castell, Esq. 1572 Richard Mostyn, Bodysgallen, Esq. 1573 Griffith Davies, Caernarvon, Esq. 1574 Rice Thomas, Caernarvon, Esq. 1575 Rowland Puleston, Caernarvon, Esq. 1576 Richard Peak, Conway, Esq. 1577 Edward Conway, Bryn Eirin, Esq. 1578 Maurice Wynn, Gwydir, Esq. 1579 Richard Vaughan, Llwyndyrus, Esq. 1580 Maurice Kyffin, Maenau, Esq. 1581 William Thomas, Caernarvon, Esq. 1582 William Maurice, Clenenney, Esq. 1583 John Griffith, Caernarvon, Esq. 1584 Thomas Mostyn, Mostyn, Esq. 1585 John Wynn ap Hugh ap Richard, Bodwrda, Esq. 1586 John Vaughan, Penmachno, Esq. (The Queen's Footman.) 1587 Thomas Madryn, Madryn, Esq. 1588 John Wynn, Gwydir, Esq. 1589 Hugh Gwynn Bodvel, Bodvel, Esq. 1590 Griffith ap John Griffith, Lleyn, Esq. 1591 Robert Wynn, Conway, Esq. 1592 William Williams, Cochwillan, Esq. 1593 Richard Puleston, Caernarvon, Esq. 1594 Richard Gwynn, Caernarvon, Esq. 1595 Robert Wynn, Brynkir, Esq. 1596 William Maurice, Clenenney, Esq. 1597 Hugh Gwynn Bodvel, Esq. 1598 Thomas Vaughan, Pant Glas, Esq. 1599 William Williams, Vaenol, Esq. 1600 Hugh Gwynn, Penarth, Esq. 1601 Richard Vaughan, Plas Hen, Esq 1602 Maurice Lewis, Festiniog, Esq. JAMES I. 1603 John Wynn, Gwydir, Esq. 1604 John Griffith, Lleyn, Esq. 1605 Robert Madryn, Madryn, Esq. 1606 Hugh Bodwrda, Bodwrda, Esq. 1607 William Williams, Vaenol, Esq. 1608 William Thomas, Caernarvon, Esq. 1609 Thomas Bodvel, Bodvel, Esq. 1610 Robert Prichard, Conway, Esq. Robert Prichard, Conway, dying before his year was expired, was succeeded by William Glynn, Glynn Llifon, Esq. 1611 William Glynn, Penllechog, Esq. 1612 William Humphreys, Pant Du, Esq. 1613 William Vaughan, Plas Hen, Esq. 1614 Humphrey Meredith, Clynnog, Esq. 1615 Griffith Hughes, Cefn Llanfair, Esq. 1616 William Griffith, Caernarvon, Esq. |